O parafii

Terytorium parafii - ulice:

1-go Maja nieparzyste od 1 do 7; parzyste 2-4,

Aleja Konstytucji 3-go Maja nieparzyste, Armii Krajowej ,

Dąbrowskiego nieparzyste, Dąbrówki, Długa nieparzyste,

Grottgera nieparzyste,

Jedności, Jelenia,

Kasprowicza, Krakusa, Krośnieńska, Krucza, Kupiecka parzyste od 32 do końca,

Lisia, Lisowskiego, Łąkowa,

Mariacka, Mickiewicza nieparzyste 1-9, Miodowa, Młyńska, Moniuszki nieparzyste 1-11, parzyste 4-6, Morwowa,

Objazdowa, Okulickiego  nieparzyste 1-25, Osadnicza,

Pl. Powstańców Wlkp., Pl. Słowiański, Pod Filarami nieparzyste, Polna, Powstańców Warszawy,

Reja, Rymarska,

Składowa, Słoneczna, Sobieskiego, Stary Rynek wszystkie od 13 do 25, Studzianki, Szarych Szeregów,

Św. Trójcy, Świętojańska,

Wandy, Węglowa, Wiejska, Wojska Polskiego parzyste do 84, nieparzyste 1-25,

Zamkowa, Zjednoczenia nieparzyste 1-11, parzyste od początku do 98, Żeromskiego parzyste 

Historia

1. Wprowadzenie w sytuację zielonogórskiej gminy ewangelickiej przed wybudowaniem zboru.

Historia powstania pierwszego zboru ewangelickiego w Zielonej Górze  jest ściśle związana ze zmianami politycznymi i historycznymi, jakie  zachodziły wówczas na Śląsku. Początki gminy ewangelickiej w mieście  sięgają lat dwudziestych lub trzydziestych XVI wieku. Pierwsze nowinki  reformatorskie dotarły bowiem do mieszczan dość szybko po wittenberskim  wystąpieniu Lutra, za pośrednictwem wielu zielonogórzan studiujących w  Wittenberdze i stykających się mniej lub bardziej bezpośrednio z  reformatorem  oraz dzięki słowu i działalności opata żagańskiego  klasztoru augustianów Lemberga. Poznał on poglądy Lutra podczas studiów w  Wittemberdze, gdzie wysłali go przełożeni zakonni, jako że „ uzdolniony  szybko zwrócił na siebie uwagę ówczesnego opata Jodokusa Jaeckela” . Po  ukończeniu studiów wrócił do Żagania, gdzie w niedługim czasie został  przełożonym zakonnym. Nie porzucił jednak myśli reformatorskiej. Za  propagowanie tych właśnie poglądów został Lemberg, niejako karnie,  przeniesiony z Żagania do Zielonej Góry, gdzie powierzono mu posadę  proboszcza w farze miejskiej pod wezwaniem świętej Jadwigi . On to  zaszczepił reformację w mieście, a głoszona przez niego nauka była  przychylnie przyjmowana przez mieszczańską społeczność. Już w 1544 roku  protestanci, a ściślej mówiąc luteranie, przeważali liczebnie nad  katolikami, stąd też decyzja o przyznaniu im kościoła farnego (Gotycki,  trójnawowy, halowy kościół farny pod wezwaniem świętej Jadwigi  powstał  w XIII wieku na obrzeżach rynku. O jego architekturze i historii pisał   między innymi Kowalski, Konkatedra św. Jadwigi, Zielona Góra  1994, s.  15) na miejsce modlitewnych spotkań (O  przejęciu kościoła farnego wspomina opisując architekturę   zielonogórskiego zboru Kowalski [w:] Czas architekturą zapisany, dz.  cyt., s. 245. Felchnerowski, dz. cyt., s. 161. Autor pisząc o  zielonogórskim kościele farnym podaje przy wzmiance o  przejęciu  świątyni przez protestantów datę 1542 r. Pisze również, iż zakup   kościoła przez gminę ewangelicką odbył się w roku 1570, a potwierdzony  został  w roku 1580). Wnętrze kościoła przystosowano wówczas do  potrzeb społeczności ewangelickiej, dla której tak ważne było, by  pomieścić jak najwięcej wiernych oraz, by Słowo Boże było jak najlepiej  słyszalne. Dla tych właśnie celów dostawiono we wnętrzu drewniane  empory, po których nie zachował się niestety przekaz ikonograficzny.  Apogeum reformacji w Zielonej Górze przypadło na połowę wieku XVI, kiedy  do miasta przybył znakomity humanista i kaznodzieja Abraham Bucholz.  Jemu Rada Miejska powierzyła kierownictwo miejskiego gimnazjum  humanistycznego .Wraz ze zmianami przynależności państwowej zmieniała się także  sytuacja wyznaniowa na Śląsku. Po zajęciu jego ziem przez rządzoną przez  „arcykatolickich” Habsburgów Austrię, protestantów pozbawiano wielu  miejsc modlitwy i przywilejów. Na mocy uprawnień przyznanych Komisji  Rewindykacyjnej/Redukcyjnej (Komisja ta rozpoczęła  swą działalność na ziemiach śląskich w roku 1651.  Pierwszej z  wymienionych i najprawdopodobniej poprawnej używa Kalinowski, dz. cyt.,  s. 112, drugiej  natomiast Denever Jörg, Protestanci i katolicy: Podobieństwa i różnice  wyznaniowe na Śląsku po pokoju westfalskim z 1648 [w:] Kościoły Pokoju na Dolnym Śląsku, Głogów  2004, s. 19.)  katolikom przywrócono na terenie ziemi śląskiej setki kościołów . W  Zielonej Górze ostatecznie odebrano luteranom kościół farny w roku 1651 .  Strata była tym dotkliwsza, że pozbawiono ich także wzniesionego przez  nich niewielkiego kościółka szachulcowego pod wezwaniem Świętej Trójcy.  Społeczność miejska odwoływała się od tak niekorzystnej decyzji,  apelacje te jednak nie odniosły skutku . Kościółek uznany został jedynie  jako cmentarny, a prawo korzystania zeń otrzymały obie parafie .  Do  1741 r. zielonogórzanie pozbawieni własnej świątyni udawali się na  nabożeństwa do tzw. kościołów ucieczkowych (zufluchtskirche), lub  granicznych (grenzkirche). Lokowano je na ziemiach polskich w pobliżu  śląskiej granicy, by umożliwić tamtejszym współwyznawcom uczestnictwo w  liturgii . Najbliższa taka świątynia znajdowała się w nadodrzańskiej  wiosce Cigacice.

Wśród patrycjatu przybywało stale wyznawców nauki Lutra, a gmina  miejska otrzymała w roku 1741 (24 stycznia) nowego pastora prymariusza  Martina Friedricha Frischa . 29 stycznia tegoż roku odprawiono pierwszą w  mieście po wielu latach mszę protestancką. Ze względu na zgromadzone  tłumy, nabożeństwo i kazanie wygłoszone zostało ze schodów Ratusza . Dwa  dni później odbył się w mieście ewangelicki pogrzeb . 2 września  powołano do życia radę luterańską, na której pierwszym posiedzeniu  obecni byli pan Dehmel jako burmistrz, panowie Arnold, Voigt, Liehr,  Schultz i Krügel. Wspólnota protestancka  (W języku niemieckim na jej określenie używa się słowa Gemeinde czyli gmina,  wspólnota wyznaniowa, zbór. Wyrazu tego używa kronikarz w Das alte Grunberg, jak i Henschel)  doznała pewnego rozczarowania, gdy po zajęciu Śląska przez Prusy w mocy  zostały utrzymane postanowienia dotyczące restytucji obu kościołów:  fary (Stadtkirche) i kościółka polskiego będącego poza granicami miasta  (Dorfpfarrkirche) (Henschel, dz. cyt., s. 7,  wspomina  o przyznanej protestantom możliwości postawienia przy starym  kościele swojego  domu modlitwy. Nie podaje jednak żadnych dalszych  informacji na ten temat, co  pozwala przypuszczać, że propozycja ta nie  spotkała się w społeczności  ewangelickiej z poparciem).

Od czasu przybycia nowego pastora przez siedem kolejnych lat  nabożeństwa luterańskie odbywały się w przystosowanej do roli kaplicy  Sali Ratusza . Działo się tak mimo niezadowolenia z tej decyzji pastora  Frischa . Przystosowanie sali dla potrzeb zgromadzeń religijnych  pochłonęło 800 talarów z kasy miejskiej. Do wnętrza wstawiono drewniany  ołtarz pokryty zieloną polichromią oraz mały pozytyw organowy, by  nabożeństwa nie były pozbawione muzyki . Mieszkańców dziwiło, że tak  proste wyposażenie tak dużo kosztowało. Uznano więc, że to mistrz  ciesielski Gottfried Fischer zawyżył ceny . Sala, choć dawała cenną  możliwość odprawiania nabożeństw, była zbyt ciasna, by pomieścić  wszystkich wiernych. Stałą praktyką stało się więc przenoszenie liturgii  przed budynek ratusza, o ile tylko pogoda na to pozwalała .

Początkowo pastor Frisch sprawował obowiązki miejskiego kaznodziei  sam i tylko okazyjnie wspomagali go trzej inni duchowni: Johann Joachim  Schirmer-pastor gminy kożuchowskiej, oraz dwaj studenci Schirmer i  Teuber z Żar. Na początku roku 1742 zapadła decyzja o zatrudnieniu  drugiego duchownego. Rekomendowanym przez pastora Frischa był wspominany  już wyżej kożuchowski duchowny J. J. Schirmer. Magistrat zwrócił się do  niego, oraz do pastora Stocka z kościoła w folwarku Drzeniów  oferując  im posadę miejskiego duchownego w Grünbergu. Konfliktowi wokół posady  sekundariusza  koniec przyniosła rezygnacja Stocka, który ze względu na  proponowane dochody wybrał posadę w podzielonogórskiej Świdnicy .

2. Przygotowania do budowy.

Za decyzje podejmowane w sprawach zielonogórskiej gminy  luterańskiej, jak i budowy samego zboru, jego wyposażenia, dokonywania  koniecznych napraw oraz modernizacji odpowiedzialna była rada miejska z  burmistrzem na czele. Po przejęciu Śląska przez Prusy w 1741 roku  autonomia władz miejskich została zmniejszona, a znaczniejsze decyzje  musiały zostać zaaprobowane przez administrację królewską, której  siedziba znajdowała się w Głogowie .

Do budowy zboru przygotowywała się społeczność miejska Zielonej  Góry od około roku 1741, czyli aż na pięć lat przed rozpoczęciem budowy.  Autorzy niemieccy podają, że największym problemem gminy było  znalezienie odpowiedniego miejsca na budowę i zebranie na ten cel  wystarczającej sumy pieniędzy . Początkowo liczyli mieszczanie, wraz z  radą miejską, na możliwość przeprowadzenia kwesty na terenach podległych  królowi pruskiemu (m.in. w Berlinie i Poczdamie). Na ideę tę jednak nie  udało się uzyskać wystarczającej akceptacji władz państwowych. Obawiały  się one bowiem, że za wzorem zielonogórskich ewangelików pójdą  wszystkie gminy śląskie planujące budowę domów modlitwy, co pociągnie za  sobą zasypanie pruskich miast prośbami o wsparcie materialne .

Niepowodzenie to nie zmniejszyło jednak zapału budowlanego  zielonogórzan. Na posiedzeniu rady miejskiej z dnia 25 stycznia 1743  roku wybrano Inspekcję Budowy, na którą składali się radni miejscy  (Klose, Voigt, Elsner), oraz przedstawiciele zielonogórskich cechów:  kupiec Hennie; sukiennicy Gottlob Seydel, Jakob Bartsch, Georg Balthasar  Kronitz; rzeźnicy Jeremias Grasse, Abraham Conrad; piekarz Jeremias  Schönknecht; szewc Grünther. 6 czerwca roku 1743 przywieziono na teren  budowy pierwszą furę kamieni . Od 13 stycznia 1744 roku rozpoczęto  wycinanie w lesie drzew potrzebnych na budowę . Były to głównie dęby,  ale także sosny . Pierwsze drzewo na plac przywiózł Heirich Roschke 24  stycznia tegoż roku , zaś do marca wycięto 13 kop drzewa sosnowego  przeznaczonego na ewangelicką świątynię . Dalsze prace związane z  przygotowaniami i budową luterańskiego domu modlitwy w Zielonej Górze,  po śmierci burmistrza Dehmel’a (25 luty 1746 r.), nadzorował Christoph  Friedrich Beniamin Kauffmann, który rozpoczął swe urzędowanie jako  burmistrz dnia 4 kwietnia roku 1746 . Za jego kadencji znacznie  przyspieszone, a w końcu sfinalizowane zostały prace budowlane  zielonogórskiego zboru .

Uprzątanie i uporządkowywanie placu przyszłej budowy rozpoczęli  mieszczanie 12 sierpnia 1746 r., po uprzednim zakupieniu terenu po  południowej stronie miasta, przy murach miejskich. Składkę wśród  mieszkańców i cechów na ten cel przeprowadzono jeszcze za kadencji  burmistrza Dehmela . Zakupiono dziedziniec warzelni za 2000 talarów  reńskich, kocioł z browaru sprzedano za 1000 talarów, ogród Siegmunda  Schultza nabyto za 200 talarów, a dom, w którym mieszkał szewc Fechner  zamieniono na inny. Prace związane ze sprzątaniem terenu zakończone  zostały 6 września.

Inną całkiem sferą przygotowań do budowy zajmowała się w tym czasie  rada miejska. Ponieważ od momentu, gdy król pruski Fryderyk Wielki  zajął ziemie śląskie, w tym Zieloną Górę i jej okolice, gminy i diecezje  protestanckie zostały poddane kontroli państwa, przed rozpoczęciem prac  budowlanych miasto musiało uzyskać odpowiednie zgody nadkonsystorza .  Był on najwyższą władzą administracyjno-sądowniczą kościoła  ewangelickiego w danej prowincji i jednocześnie organem administracji  państwowej. Dla północnych terenów Dolnego Śląska (Niederschlesien), w  tym także diecezji zielonogórsko-świebodzińskiej, organ ten ustanowiono w  Głogowie . Na mocy jego decyzji wspomniana diecezja podzielona została  wówczas na 17 gmin. Niestety sposób komunikowania się magistratu z  głogowskim nadkonsystorzem pozostawiał wiele do życzenia. Władze  miejskie stosunkowo często stykały się bowiem z niezrozumieniem ze  strony głogowskich władz zwierzchnich, co wydłużało znacznie czas  przygotowań do rozpoczęcia prac budowlanych przy świątyni ewangelickiej.  Gerhard Henschel pisze w swej monografii wczesnych lat zboru  zielonogórskiego, że mieszczanie mieli wrażenie, iż jedynym budowniczym  odpowiedzialnym za kształt budowli, był kierownik budowy Hedemann.  Natomiast Kammer Głogowska przy ustalaniu kształtu świątyni i jej  wielkości dała pierwszeństwo projektowi wykonanemu przez inżyniera  Martiniego . Polegano bowiem na dotychczasowej z nim współpracy, między  innymi przy sporządzaniu planu kościoła  ewangelickiego dla miejscowości  Guhrau (Góra Śląska). Wydano więc latem 1743 roku zgodę na budowę domu  modlitwy o planie prostokąta z 1000 miejsc siedzących. Ów pierwotny plan  świątyni (il. ) zamieścił w swej publikacji na początku XX wieku Hugo  Schmidt . Ostatecznie jednak, po żądaniach zwiększenia liczby miejsc do  4000, Kammer zgodziła się na wykonanie nowego planu, a raczej  dostosowanie poprzedniego do nowych wymogów, przez Hedemanna. Świątynia  miała być zaplanowana na 3000 miejsc siedzących . Najprawdopodobniej  Hedemannowi więc przypisać należy plan krzyża greckiego o nieco  wydłużonej osi wschód-zachód. W lutym roku 1744 przedstawił on gotowy  plan z wyliczeniem potrzebnych materiałów .

3. Budowa zboru.

Szesnastego września roku 1746 przybył na wyznaczone miejsce przyszłej budowy jej dyrektor i oznaczył teren.

 Już następnego dnia odbyła się uroczystość poświęcenia kamienia  węgielnego . Uroczystość tę relacjonują kroniki miasta . Na placu budowy  stu mieszczan utworzyło zamknięty krąg, do którego dochodziła swego  rodzaju procesja. Składała się ona z nauczycieli (Nippe, Elias Abraham,  Conrad i rektor Fischer) i uczniów szkoły ewangelickiej, za którymi  postępowali dwaj pastorzy gminy Grünberg: prymariusz Martin Fischer i  Johann Schirmer. Za nimi szli w wieńcach laurowych dwaj przedstawiciele  najlepiej prosperującego w mieście cechu sukienników Gottfried Nippe i  Gottfried Mustropf niosąc kamień węgielny, inspektor budowy, członkowie  magistratu, sędziowie miejscy i najstarsi przedstawiciele wszystkich  cechów. Procesję zamykały rzesze mieszczan, a ich wejściu na plac  towarzyszyły pieśni „Niech Bóg nam będzie łaskaw”. Po zakończeniu śpiewu  rozpoczęły się mowy pastora prymariusza Martina Fridricha Frischa,  burmistrza Kaufmanna i drugiego pastora – sekundariusza - Johanna  Joachima Schirmera, który zakończył intonując pieśń „Niech Bóg mi  poradzi”. Następnie przystąpiono do położenia kamienia węgielnego oraz  uroczystego wmurowywania pierwszych cegieł , którego dokonywali w  kolejności: inspektor budowy Hedamann, starosta Nassau, burmistrz  Kauffmann, burmistrz Arnold, syndyk miasta oraz zastępca burmistrza  Close. Czynności te wykonywano przy dźwiękach trąb i bębnów. Uroczystość  zakończono odprawieniem modlitw chwalebnych i dziękczynnych, uroczystym  błogosławieństwem oraz odśpiewaniem pieśni „Te Deum Laudamus”, a  następnie już z wieży ratusza „Teraz dziękujcie wszyscy Bogu” .

Prace murarskie pod nadzorem mistrza Lipolda ruszyły jeszcze tego  samego dnia, siedemnastego września 1746 r., i trwały przeszło rok, do  dwudziestego października roku 1747. Pracami ciesielskimi przy budowie  zboru kierował Gottfried Fischer . Niestety niewiele zachowało się  wzmianek na temat przebiegu prac budowlanych (Nie  zachowała się bowiem do naszych czasów fachowa dokumentacja prac,   natomiast w kronikach pisanych przez mieszkańców Grünbergu nacisk  położony jest  raczej na uroczystości i ważniejsze dane, niźli na opisy  ciekawych dla nas  czynności.).

14 października roku 1747 rozpoczęto, trwające trzy tygodnie, prace  przy więźbie dachowej zielonogórskiego domu modlitwy. W niedzielę 17  grudnia tegoż roku świętowano zakończenia tychże prac. Mistrz budowy  Gottfried Fischer ustroił koronę cytrynami, pomarańczami i kwiatami, po  czym ustawił ją na kościele. Datę 14 października 1747 roku przyjąć więc  należy za datę oddania budynku w stanie surowym (Nie  była to jednak  jeszcze bryła,  którą dziś możemy oglądać. Nie  starczyło bowiem zebranych środków na  wybudowanie wieży, choć ta była  planowana- pod dach podciągnięto potężne  filary, które stały się  później podporami konstrukcyjnymi wieży. Tym samym  elewacja południowa  była analogiczna do trzech pozostałych).

 Prace wykończeniowe i dekoracyjne trwały bowiem jeszcze przez kolejny rok .

4. Wyposażanie świątyni.

Nie zachowały się, lub nigdy nie istniały szczegółowe spisy  przedmiotów liturgicznych i innego typu wyposażenia świątyni, jakie  kościół posiadał z darów parafian, czy też, jakie nabyła parafia ze  środków własnych. Na podstawie notatek i wzmianek, jakie zachowały się  do naszych czasów nie wiemy, jak przedmioty te wyglądały, ile  kosztowały, czy i jak długo służyły duchownym i wiernym. Jedynymi  dostępnymi źródłami opisującymi ofiarowywanie poszczególnych  przedmiotów, czasem ich wygląd i rozmiary są dwie zielonogórskie kroniki  oraz dzieła Schmidta i Henschela.

Na święto Trzech Króli roku 1748 datuje zielonogórski kronikarz  ofiarowanie świątyni luterańskiej srebrnej chrzcielnicy  przez panią  Görge Hartmann . W ciągu tegoż roku kościół otrzymał także trzy dzwony:  wielki-darowany przez magistrat, średni-przez pana Johanna Görge  Hartmanna i mały-przez pana Abrahama Mühle. Cech sukienników ufundował  ołtarz główny , a młynarz Elias Becker ambonę. Ołtarz poświęcono w  Zielone Świątki roku 1749 . Mniej więcej w tym samym czasie ofiarowano  świątyni, dla jej doświetlenia wiszące lichtarze. Dwa z nich – wielki i  średni były darem cechu młynarzy, świecznik przy ołtarzu pana Crönitz’a,  czwarty, znajdujący się przy organach podarowali pomocnicy sukienników ,  natomiast lichtarz drewniany był darem tokarza Bachmanna . Czerwone  aksamitne sukno na ołtarz otrzymano od miejscowych kupców , a pewną  kwotę na niebieskie sukno na ambonę uzyskano od jednego z tkaczy  lniarskich . Dwa srebrne świeczniki stawiane na ołtarz darowała pani  Eberthin, srebrny kielich i 50 talarów chirurg Girnth, a srebrne  wiaderko rodzina Geislerów. W jednej z kronik zapisano także dary  pieniężne Georga Eliasa Kogla (150 talarów), mistrza policyjnego  Klose(100 talarów na utrzymanie kościelnego ogrodu), Heinrich’a Roschke  (100 talarów), burmistrza Dehmela (50 talarów), wdowy Hirthin (50  talarów) oraz cechów i pojedynczych ich członków (od 1 do 25 talarów) .

Cztery lata po poświęceniu domu modlitwy, w roku 1752 w jego  wnętrzu zamontowano organy . Po raz pierwszy zabrzmiały one w kościele  podczas uroczystości Zielonych Świątek . Koszt instrumentu obliczono na  1750 talarów. Do ceny tej dodać należy jeszcze 250 talarów tak zwanych  kosztów dodatkowych związanych z transportem i montażem . Całkowita więc  ich cena to 2000 talarów reńskich. W kronice Dawna Zielona Góra  znajdujemy przy marcu roku 1755 wzmiankę, że na organach swój herb  powiesili pomocnicy sukienników .

27 marca 1755 roku zbór otrzymał od pani Nippe piaskowcową chrzcielnicę, którą ustawiono przed ołtarzem .

5. Uroczystość poświęcenia świątyni.

Poświęcenie świątyni ewangelickiej, które stało się ważną, piękną i  rozbudowaną uroczystością, wyznaczono na dzień 15 grudnia roku 1748.  Święto to relacjonuje dokładnie kronika Das Alte Grünberg . Początkiem  uroczystości był orszak udający się z ratusza do zboru, o którym  kronikarz pisze, iż „oglądało się go z przyjemnością” . Temu uroczystemu  przejściu towarzyszył śpiew podniosłych  pieśni . Na przedzie szedł  prowadzony przez pierwszego rachmistrza i kanclerza rady Deckerta młody  pan Arnold, w wieńcu na głowie, niosąc poduszkę przykrytą zielonym  atłasem z wyhaftowanym herbem miejskim, na której spoczywał klucz do  kościoła. Za nimi podążali chłopcy niosący doniczki z kwiatami,  młodzieniec w płaszczu prowadząc chrzcielnicę oraz młodzian niosący  krzyż z cyny. Otaczali go ojcowie kościoła (rada kościelna) niosąca  świeczniki z niezapalonymi świeczkami. Kolejne miejsca w procesji  zajmowały osoby niosące sprzęty liturgiczne i przedmioty ofiarowane  przez wiernych na rzecz zboru zielonogórskiego. Niesiono więc między  innymi srebrny kielich ofiarowany przez Jeremiasza Güntha (lub Gintha),  srebrne świeczniki z zapalonymi świecami - dar wdowy Eberthin, stół, na  którym znajdowały się  kielichy i puszki  z opłatkami, cynowy dzban i  przykrycia ołtarzowe . Następnie niesiono sukna przeznaczona na  przykrycie ołtarza i ambony. Za niosącymi dary podążali w kolejności:  przedstawiciele magistratu, duchowni, deputowani kościelni, zasłużeni  mieszczanie, radni miasta i jego nestorzy, oraz na końcu pozostali  mieszczanie. Na plac przykościelny wchodzono przez pięknie przyozdobioną  furtę z roślin, na której umieszczono cytaty z Biblii. Przy otwieraniu  drzwi rozległy się równocześnie dzwony obu kościołów i odpalono 6 małych  armat stojących na placu paradnym. Po uroczystych przemówieniach  burmistrza i duchownych wszyscy weszli do świątyni, gdzie odprawiono  uroczyste nabożeństwo. Kazaniom i błogosławieństwom towarzyszył huk  wystrzałów armatnich. Po zakończonej uroczystości świętowano w okolicach  świątyni aż do wieczora. Muzykowano na odświętnie przybranym  rusztowaniu ustawionym w pobliżu zboru, zaś z wieży ratusza w chwilach  przerw rozbrzmiewał śpiew chóralny i muzyka instrumentalna .

6. Budowa wieży i fasady wieżowej.

Zbieranie pieniędzy na budowę wieży rozpoczęto około roku 1827. Był  to czas, gdy prace wznoszenia nowej wieży, po zawaleniu się  poprzedniej, podjęła także parafia katolicka. W źródłach pojawiają się  wzmianki o rzekomym współzawodnictwie obu parafii w tym względzie . Z  drugiej jednak strony kronikarz pisze o panującej w mieście drożyźnie i  braku jedzenia oraz o zaszczytnym wsparciu budowy, na którą była  przeprowadzana zbiórka, przez społeczność katolicką i mieszkańców  okolicznych wiosek . Budowa prowadzona była przez mistrza murarskiego  Harmutha z Kożuchowa  i cieślę Malcke . Wznoszenie wieży poprzedzone  było zbadaniem wytrzymałości fundamentów i potężnych filarów, które w  czasie wnoszenia świątyni podciągnięto pod połać dachową. Badanie  zakończyło się oceną pozytywną. Do budowy użuto materiałów z rozbieranej  w tym czasie Bramy Dolnej (Niedertore)  strzegącej dotąd wjazdu do  miasta od strony południowego zachodu . 28 maja 1828 roku ściągnięto z  kościoła ewangelickiego dzwony. 1 listopada na nowej wieży zawieszono  nowe, znacznie większe dzwony . Wieczorem tegoż dnia dzwony po raz  pierwszy zwoływały wiernych na nabożeństwo .

7. Późniejsze dzieje świątyni.

W 1753 roku, 12 września, miejscowego rektora szkoły ewangelickiej  Eliasa Abrahama Conrada ustanowiono pastorem zielonogórskiej wspólnoty .  16 września po raz pierwszy wygłosił on kazanie i spowiadał wiernych.  Uroczyste mianowanie pastora odbyło się w święta Wielkiej Nocy - 15  kwietnia roku 1754 .

Rok 1757 był rokiem, w którym „wielu nagle zakończyło życie. Zmarł  pan Demel, pan pastor Conrad dnia dwudziestego piątego maja, syn pana  Arnolda, pan Voigt [Vogt] i wielu innych ”. Rok później na stanowisko  kaznodziei powołano dotychczasowego rektora szkoły ewangelickiej Johanna  Christopha Brade . Ostatnim odnotowanym w kronice Dawna Zielona Góra  zgonem (spośród osobistości miejscowej gminy ewangelickiej) była śmierć  pierwszego pastora prymariusza. „Dnia dziewiętnastego listopada w sobotę  przed św. Marcinem o piątej wieczorem zasnął w Bogu nas czcigodny pan  inspektor Martin Friedrich Frisch. Przybył on tutaj roku 1741, dnia  dwudziestego dziewiątego stycznia. Od 91 lat był on pierwszym  [kaznodzieją] i wygłosił pierwsze kazanie. Został pochowany dnia  trzynastego listopada w naszym kościele ewangelickim przy ołtarzu  głównym, a żył przez 71 lat 1 miesiąc i 17 dni. Tekst mowy pogrzebowej  brzmiał Pan mnie wybawi. Urodził się w Berlinie .”

Kościół nie ucierpiał w czasie działań wojennych I i II wojny Światowej.

W końcu roku 1945 świątynię przekazano władzom Kościoła rzymsko –  katolickiego. Początkowo służył jako kościół filialny parafii p.w. św.  Jadwigi, natomiast od roku 1987 jest kościołem parafialnym pod wezwaniem  Matki Bożej Częstochowskiej. Pierwszym a zarówno obecnym proboszzczem  jest ks. kanonik Mieczysław Dereń.

8. Renowacje i remonty.

Na kwiecień roku 1777 datuje Henschel prace związane z odnowieniem i  przyozdobieniem ambony. Za 130 talarów malarz o nazwisku Hallmann  oczyścił rzeźby kazalnicy i odpowiednio pokrył je złotem lub polichromią  białą, alabastrową lub czarną . W roku 1782 remontowano po raz pierwszy  organy kościelne. Zadanie to powierzono G. Meinertowi z Wlenia.  Ponownej naprawy dokonał Beyer z Głogowa w roku 1819 .  Prace  restauratorskie świątyni przeprowadzano w 1848 roku, oraz pod koniec XIX  wieku . Prac remontowo - budowlanych dokonano również w latach  1989 –  1993. Ocieplono wówczas ściany przez obłożenie ich wełną mineralną, we  wnętrzu świątyni postawiono ściankę z cegły dziurawki, uzupełniono,  naprawiono i poddano działaniom konserwatorskim więźbę dachową oraz  pokryto dach dachówką karpiówką ułożoną w rybią łuskę. W zakres prac  weszło także orynnowanie całego budynku, wymiana słupa nośnego, wymiana  okien oraz instalacji elektrycznej wraz z oświetleniem. W czasie prac  wymieniono posadzkę w całym wnętrzu kościoła, podniesiono poziom  prezbiterium, natomiast na zewnętrznych ścianach świątyni położono nową  elewację . Rok później (1994) wykonano w górnej partii budowli naświetla  z obudową .

tekst powstał na podstawie pracy Pani Darii Stachowskiej